Bà Tô Ái Vang, Phó trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Sóc Trăng tham gia thảo luận với những vấn đề cụ thể sau đây: Đại biểu cơ bản thống nhất nội dung Dự thảo Luật Quốc hội trình, trong đó tại Điều 110 dự thảo Luật “về vật liệu xây dựng, trong đó có cát”, theo đại biểu cát giữ 3 vai rất trò quan trọng. Thứ nhất là ổn định và bồi đắp bờ sông, bờ biển; Thứ hai, đóng vai trò sinh thái; Thứ ba là làm nguồn vật liệu xây dựng, san lấp. Vì thế, cát như là bộ khung, định hình cho diện mạo của vùng đồng bằng cả nước nói chung và vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) nói riêng. Nhưng thật đáng tiếc, chúng ta lại lạm dụng vai trò thứ ba.

      Hiện nay, cát trên Sông Tiền và Sông Hậu đã bị khai thác, mất hàng trăm triệu tấn, làm lòng sông của hai con sông này bị hạ thấp, có những nơi khai thác cát, tạo ra những hố rất sâu, xoáy cục bộ và gia tăng sạt lở. Không có cát bồi đắp, thì sạt lở các kênh, rạch, bờ sông, bờ biển gia tăng. Đại biểu phân tích có nhiều nguyên nhân dẫn đến sạt lở, trong đó có vấn nạn khai thác cát, đã làm cho diện mạo ĐBSCL đang bị biến đổi nhanh chóng hơn bao giờ hết, kéo theo nguy cơ về an ninh trật tự, sinh kế và an ninh lương thực. 

      Trong khi, các nhà khoa học cho rằng, ĐBSCL được bồi đắp bởi phù sa, cát và trầm tích, do quá trình bồi lắng qua hàng chục, hàng trăm năm, nhưng chỉ cần khai thác 20 năm, thì sẽ làm cho mỏ cát biến mất, mà rất khó để khôi phục. Nghị định 23 của Chính phủ ban hành ngày 24/02/2020, với nhiều giải pháp, nhằm quản lý chặt chẽ cát, sỏi lòng sông và bảo vệ lòng, bờ, bãi sông. Đại biểu đề nghị, Chính phủ sớm quy hoạch tổng thể về khai thác cát, cho các vùng trong cả nước nói chung, cho toàn bộ 2 nhánh sông Tiền và sông Hậu nói riêng; tìm giải pháp mang tính hữu hiệu, từ các công trình khoa học - nghiên cứu ĐBSCL của các nhà khoa học trong và ngoài nước; tăng trách nhiệm quản lý cát ở địa phương, tăng chế tài xử lý đủ mạnh, đối với đối tượng khai thác cát trái phép. Đề nghị cơ quan chuyên môn của Chính phủ sớm ban hành Thông tư hướng dẫn cụ thể Nghị định này.

      Đối với Nghị định 95 ngày 16/12/2019, Chính phủ ban hành, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24A của Chính phủ, về quản lý vật liệu xây dựng, và các văn bản ban hành, chương trình phát triển vật liệu xây không nung; giải pháp xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy phân bón hóa chất, để làm nguyên liệu sản xuất VLXD... Nhưng thực tế, triển khai vẫn còn cản trở, vướng mắc.

      Theo đại biểu có hai cản trở chính, đó là thói quen và xung đột về lợi ích giữa vật liệu cũ và vật liệu mới thay thế. Cùng với cản trở trên, là 03 vướng mắc gây chậm trễ trong thực hiện, đó là: Thiếu một số hướng dẫn trong cơ chế chính sách (như vay vốn ưu đãi đầu tư) chưa được ban hành hoặc chưa được điều chỉnh kịp thời; các tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật cần thiết; chưa tuân thủ kỹ thuật, trong thiết kế và thi công công trình khi sử dụng vật liệu xây không nung… 

      Bên cạnh đó, còn thiếu sự đôn đốc trong quản lý, như: Khen thưởng, phê bình, nhắc nhở đối với những nơi còn chậm trễ trong việc thực hiện chính sách, phát triển VLXD tiết kiệm năng lượng, VLXD thân thiện môi trường. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử phạt chưa phát huy tác dụng. Đối với VLXD thân thiện, là một trong những yếu tố bắt buộc để hoàn thiện các công trình xanh, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và trong nước. “Không có vật liệu thân thiện, thì không thể có công trình xanh”. Trên cơ sở thảo luận, phân tích các nội dung quy định trong Dự thảo Luật và Nghị định Chính phủ, đại biểu đề nghị:

      1. Sớm ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, tiêu chuẩn hướng dẫn, định mức kinh tế kỹ thuật, quy định việc xử lý, sử dụng tro, xỉ làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng, sử dụng trong các công trình xây dựng, san lấp mặt bằng.

      2. Để phát triển vật liệu xây dựng xanh, một cách bền vững, cần có các cơ chế rõ ràng, vừa khuyến khích các doanh nghiệp, đầu tư dây chuyền sản xuất, vừa có những cơ chế kiểm soát, đối với VLXD truyền thống. Đồng thời, khuyến khích người dân sử dụng VLXD xanh trong xây dựng; xây dựng các bộ tiêu chí, tiêu chuẩn về sử dụng vật liệu xây dựng xanh trong các công trình xây dựng trên phạm vi cả nước .

      3. Có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư, chính sách khuyến khích người dân sử dụng rộng rãi để góp phần bảo vệ môi trường sống của chúng ta.

      Phát biểu kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho biết, có 19 đại biểu tham gia góp ý kiến vào phiên thảo luận một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng. Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà giải trình, làm rõ một số vấn đề các đại biểu Quốc hội quan tâm. Qua thảo luận cho thấy, một số ý kiến của đại biểu Quốc hội yêu cầu cần rà soát về việc cần có sự thống nhất giữa Luật Xây dựng với các luật khác. Ngoài ra, cần làm rõ về thủ tục cấp phép xây dựng, quản lý xây dựng ở đô thị, nông thôn; trách nhiệm của chủ đầu tư xây dựng, chính quyền địa phương.

      Các ý kiến đóng góp của đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo cơ quan soạn thảo, thẩm tra tiếp thu những ý kiến đóng góp, đề xuất để hoàn thiện dự án Luật trước khi trình Quốc hội thông qua.