Nói như thế để thấy được tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng ban hành nghị quyết của Hội đồng nhân dân trong việc quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương theo quy định của pháp luật. Điều này càng được củng cố khi trình tự, thủ tục xây dựng và ban hành nghị quyết đã và đang dần được thể chế hóa trong Luật và các văn bản pháp lý khác, đặc biệt là đối với nghị quyết là văn bản quy phạm pháp luật.

Đại biểu biểu quyết thông qua dự thảo nghị quyết tại Kỳ họp thứ 9 

Hội đồng nhân dân tỉnh Sóc Trăng khóa IX, nhiệm kỳ 2016 - 2021

      Từ đầu nhiệm kỳ  đến nay, Hội đồng nhân dân tỉnh Sóc Trăng đã tổ chức 10 kỳ họp, ban hành 105 nghị quyết; nhìn chung, việc ban hành nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh đảm bảo đúng trình tự, thủ tục và thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Công tác soạn thảo, thẩm tra, thảo luận đóng góp ý kiến cho dự thảo nghị quyết ngày càng đi vào nề nếp, đa số các nghị quyết đã ban hành được triển khai thực hiện khá tốt, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng, chăm lo đời sống người dân, được đông đảo bà con cử tri đồng tình ủng hộ, nhất là các nghị quyết về chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp, chính sách an sinh xã hội... Điển hình như nghị quyết về việc thông qua Đề án phát triển sản xuất lúa đặc sản tỉnh Sóc Trăng giai đoạn 2016 - 2020; thông qua Dự án Phát triển chăn nuôi bò thịt trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng giai đoạn 2017 - 2020, định hướng đến năm 2025; hỗ trợ kinh phí mua bảo hiểm y tế cho người thuộc hộ gia đình cận nghèo còn lại chưa có thẻ bảo hiểm y tế trên địa bàn tỉnh các năm 2016, 2017, 2018…

      Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc ban hành nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh Sóc Trăng thời gian qua vẫn còn một số hạn chế, bất cập so với quy định của pháp luật và thực tiễn của địa phương.

      Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2016 đã quy định chi tiết về quy trình, thủ tục xây dựng và ban hành nghị quyết là văn bản quy phạm pháp luật. Trong đó, nổi bật là việc bổ sung quy trình và thủ tục lập đề nghị xây dựng nghị quyết - thay vì ban hành Chương trình xây dựng nghị quyết hàng năm như trước đây. Quy trình, thủ tục này khá phức tạp và khiến thời gian cần thiết để ban hành được 01 nghị quyết bị kéo dài, lên đến hơn 03 tháng, đòi hỏi sự chủ động và tập trung cao của cả Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và các ngành chuyên môn của tỉnh trong suốt quá trình thực hiện. Tuy nhiên, thời gian qua đa phần các hồ sơ chuẩn bị trình tại các kỳ họp Hội đồng nhân dân để ban hành nghị quyết được gửi đến Sở Tư pháp thẩm định cũng như gửi đến các Ban của Hội đồng nhân dân tỉnh để thẩm tra còn chưa đảm bảo thời gian theo quy định tại Khoản 1 Điều 121 và Khoàn 2 Điều 124 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo thẩm định, thẩm tra. Cá biệt có một số ít nghị quyết do không đảm bảo về mặt thủ tục, hồ sơ nên chậm được ban hành, các chủ trương, chính sách không kịp thời đến với đối tượng thụ hưởng.

      Một số ngành chuyên môn chưa chủ động nghiên cứu, thiếu cập nhật thông tin về các chủ trương, chính sách cần thông qua tại kỳ họp Hội đồng nhân dân tỉnh để tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh kịp thời lập và trình đề nghị xây dựng nghị quyết. Việc lấy ý kiến của các ngành, địa phương có liên quan cũng như đối tượng chịu sự tác động của nghị quyết chưa được quan tâm đúng mức, các ý kiến đóng góp vẫn còn khá chung chung, chưa mang tính xây dựng. Quá trình thẩm tra của các Ban Hội đồng nhân dân tỉnh tại một số kỳ họp thiếu chặt chẽ, chưa phát hiện được các bất cập trong dự thảo nghị quyết do thiếu thông tin và chậm được tiếp cận với các hồ sơ có liên quan. Chính vì vậy mà một số nghị quyết được ban hành có nội dung chưa sát với tình hình thực tế ở địa phương khiến quá trình tổ chức thực hiện gặp khó khăn, vướng mắc, phải sửa đổi, bổ sung không lâu sau đó. 

      Báo cáo thẩm tra của các Ban Hội đồng nhân dân tỉnh đôi lúc thiếu tính phản biện, chưa cho ý kiến về những vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau. Một số dự thảo nghị quyết có nội dung phức tạp, liên quan đến nhiều lĩnh vực nhưng chỉ do một Ban thẩm tra nên chưa đánh giá được vấn đề một cách toàn diện. Bên cạnh đó, các thành viên Ban là đại biểu hoạt động không chuyên trách chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm, chưa đóng góp nhiều ý kiến trong quá trình thẩm tra dự thảo nghị quyết. 

      Một số đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh chưa dành nhiều thời gian nghiên cứu, ít đóng góp ý kiến cho dự thảo nghị quyết. Nguyên nhân do văn kiện của một số kỳ họp được gửi đến chậm so với thời gian quy định trong khi các đại biểu nhất là đại biểu hoạt động không chuyên trách bận nhiều công việc chuyên môn. Mặt khác, tại các kỳ họp thường lệ nhất là kỳ họp cuối năm, có rất nhiều báo cáo, tờ trình cần phải thông qua, chiếm thời lượng lớn nên đại biểu không có nhiều thời gian tham gia thảo luận.

      Việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Ủy ban nhân dân tỉnh chưa kịp thời. Một số nghị quyết sau khi ban hành lại được ngành chuyên môn tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh triển khai bằng một văn bản với nội dung tương tự, khiến thời điểm bắt đầu có hiệu lực của nghị quyết bị lùi lại, các chủ trương, chính sách đã được thông qua chậm đến với đối tượng thụ hưởng. Công tác kiểm tra, giám sát, thông tin, báo cáo về tình hình thực hiện nghị quyết chưa thường xuyên, liên tục dẫn đến Thường trực, các Ban và đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh khó có thể đánh giá toàn diện về các nghị quyết sau khi ban hành, chưa kịp thời kiến nghị đến Ủy ban nhân dân tỉnh, các sở, ngành để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.

      Từ những hạn chế nêu trên, Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh Sóc Trăng đã triển khai thực hiện một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng ban hành nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh, cụ thể như sau:

      Một là, thực hiện nghiêm quy trình, thủ tục xây dựng và ban hành nghị quyết, đặc biệt đối với các nghị quyết quy phạm pháp luật đã được quy định tại Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015. Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh sẽ không đưa vào chương trình kỳ họp những nghị quyết có hồ sơ được gửi đến các Ban của Hội đồng nhân dân tỉnh sau thời gian quy định (15 ngày trước ngày khai mạc kỳ họp) hoặc những nội dung đề xuất bổ sung vào chương trình kỳ họp nhưng không đảm bảo thời gian thực hiện đủ các thủ tục theo quy định pháp luật. Riêng các nghị quyết là văn bản hành chính thông thường, nội dung không quá phức tạp, Thường trực yêu cầu Ủy ban nhân dân tỉnh chủ động gửi hồ sơ đến các Ban của Hội đồng nhân dân tỉnh ngay sau khi hoàn chỉnh chứ không đợi đến thời hạn 15 ngày. Việc làm này một mặt nhằm đảm bảo thực hiện đúng quy định của pháp luật, mặt khác giúp tăng tính trách nhiệm của Ủy ban nhân dân tỉnh và các sở, ngành trong quá trình xây dựng nghị quyết. Khi nghị quyết được xây dựng với đầy đủ thủ tục, hồ sơ và gửi đúng thời gian quy định sẽ tạo điều kiện cho các Ban thẩm tra tốt hơn và nội dung cũng như hình thức sẽ hoàn chỉnh hơn, góp phần nâng cao chất lượng nghị quyết.

      Hai là, Thường trực và các Ban của Hội đồng nhân dân tỉnh tích cực tham gia vào quá trình xây dựng nghị quyết ngay từ khâu soạn thảo văn bản. Những năm gần đây, các ngành chuyên môn tỉnh Sóc Trăng bắt đầu quan tâm đến việc mời lãnh đạo các Ban của Hội đồng nhân dân tham gia các cuộc họp đóng góp ý kiến để xây dựng dự thảo nghị quyết. Từ đó, các Ban sớm tiếp cận và có nhiều thời gian hơn để nghiên cứu các quy định pháp luật có liên quan đến nội dung nghị quyết sắp ban hành, có thể tham vấn ý kiến chuyên gia hoặc tổ chức khảo sát thực tế nhằm thu thập thông tin cần thiết phục vụ cho công tác thẩm tra. 

      Ba là, nâng cao chất lượng báo cáo thẩm tra của các Ban Hội đồng nhân dân tỉnh. Báo cáo thẩm tra phải có tính phản biện, cho ý kiến về những vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau; các đề xuất chỉnh sửa, bổ sung dự thảo nghị quyết phải có căn cứ xác đáng, rõ ràng, làm cơ sở để các đại biểu nghiên cứu, thảo luận. Đồng thời, cần tăng cường vai trò, trách nhiệm của các thành viên Ban là đại biểu hoạt động không chuyên trách khi thẩm tra văn bản tùy vào lĩnh vực được phân công phụ trách trong quy chế hoạt động của Ban. Đối với các nghị quyết có nội dung phức tạp, liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau, Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh sẽ phân công nhiều Ban cùng tham gia thẩm tra nhằm tăng tính chính xác và đầy đủ cho báo cáo thẩm tra trình tại kỳ họp. 

      Bốn là, đổi mới quy trình quyết nghị tại kỳ họp Hội đồng nhân dân theo hướng giảm thời gian đọc tài liệu, nghe báo cáo tại hội trường, tăng thời gian thảo luận. Văn phòng Hội đồng nhân dân tỉnh cập nhật các báo cáo, tờ trình, dự thảo nghị quyết lên Cổng thông tin điện tử và gửi đến đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh ngay sau khi tiếp nhận. Thời gian này có thể sớm hơn 07 ngày trước ngày khai mạc kỳ họp đối với các dự thảo nghị quyết có nội dung đơn giản. Như vậy, các đại biểu sẽ có nhiều thời gian nghiên cứu trước, cơ bản nắm được nội dung các văn bản. Và tại những kỳ họp gần đây của Hội đồng nhân dân tỉnh Sóc Trăng, Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh luôn yêu cầu người đứng đầu cơ quan soạn thảo nghị quyết chỉ thông qua các báo cáo, tờ trình một cách tóm tắt, dành thời gian để các đại biểu thảo luận đóng góp ý kiến trước khi tiến hành biểu quyết thông qua.

      Năm là, bảo đảm các nghị quyết sau khi ban hành được triển khai thực hiện kịp thời. Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh phải thường xuyên đôn đốc, giám sát việc triển khai thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh đối với Ủy ban nhân dân tỉnh. Đối với các nghị quyết có nội dung cụ thể, chi tiết thì Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ cần tổ chức cuộc họp hoặc ban hành công văn để triển khai và các ngành, địa phương sẽ trực tiếp căn cứ nội dung nghị quyết tổ chức thực hiện. Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ ban hành quyết định để triển khai khi nội dung của nghị quyết chưa cụ thể hoặc cần đề ra kế hoạch, giải pháp, phân công nhiệm vụ cho các cơ quan chuyên môn. Từ đó, các nghị quyết sau khi ban hành sẽ sớm đi vào đời sống; các chủ trương, chính sách kịp thời đến với đối tượng thụ hưởng. Mặt khác, Thường trực, các Ban, Tổ đại biểu và đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh phải tăng cường giám sát, nắm bắt thông tin về tác động của các nghị quyết đến tình hình kinh tế - xã hội, đời sống người dân địa phương cũng như những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện để có thể đánh giá một cách đầy đủ, toàn diện về các nghị quyết đã ban hành, có các kiến nghị đến Ủy ban nhân dân tỉnh, các sở, ngành để tháo gỡ hoặc đề xuất sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ các nghị quyết không còn phù hợp.