Tại tỉnh Sóc Trăng, Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh đã ban hành kế hoạch Tổng kết Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, theo đó đề nghị Thường trực Hội đồng nhân dân các huyện, thị xã, thành phố tổ chức tổng kết và báo cáo kết quả về Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh. Theo Kế hoạch, hầu hết các địa phương đều ban hành kế hoạch, gửi báo cáo tổng kết đúng thời gian, trong đó một số địa phương tổ chức hội nghị. Tính đến ngày 01/9/2023, có 11/11 đơn vị huyện, thị xã, thành phố và 109/109 xã, phường, thị trấn gửi báo cáo tổng kết đến Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh.

      Nhìn chung, sau khi Luật được ban hành, Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân các cấp đã đi vào nền nếp; việc triển khai thực hiện có cơ sở pháp lý rõ ràng, theo trình tự, thủ tục quy định. Các đơn vị có liên quan phối hợp nhịp nhàng, đơn vị chịu sự giám sát quan tâm thực hiện các kiến nghị sau giám sát. Hoạt động chất vấn, trả lời chất vấn ngày càng sôi nổi, hoạt động tiếp xúc cử tri, tiếp công được được thực hiện thường xuyên và hiệu quả.

      Bên cạnh những kết quả đạt được trong việc triển khai thực hiện Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (đã được thể hiện tại báo cáo gửi Hội đồng Dân tộc của Quốc hội), vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như sau:

      Các văn bản pháp luật liên quan đến hoạt động giám sát chưa quy định cụ thể về các biện pháp chế tài trong xử lý, giải quyết đối với các cơ quan, đơn vị, cá nhân không thực hiện các kiến nghị sau giám sát của Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, các Ban, Tổ đại biểu và đại biểu Hội đồng nhân dân. Từ đó, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân có lúc chưa cao.

      Chưa có sự phân biệt rõ ràng giữa Đoàn giám sát với chủ thể giám sát do khi tổ chức giám sát của Hội đồng nhân dân, Thường trực hoặc các Ban của Hội đồng nhân (thành phần Đoàn giám sát cũng là thành phần của Thường trực hoặc các Ban tổ chức giám sát), kinh phí hỗ trợ thấp nên gặp khó khăn trong việc mời chuyên gia tư vấn các vấn đề đoàn giám sát khi cần thiết. Chất lượng một số cuộc giám sát chuyên đề của Hội đồng nhân dân chưa cao; chưa xứng tầm là giám sát tối cao tại địa phương; các cơ quan chịu sự giám sát chưa quan tâm đúng mức; một số nội dung kiến nghị chưa được cơ quan Trung ương hoặc cấp có thẩm quyền quan tâm phản hồi, giải quyết; Một số giám sát, khảo sát chuyên đề chưa thực hiện đúng thời gian, kế hoạch đề ra. Nội dung, chất lượng giám sát, khảo sát một số chuyên đề chưa thật sự phù hợp. Các kiến nghị gửi tới đoàn giám sát còn chung chung, chưa thể hiện rõ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện pháp luật cũng như các tồn tại, hạn chế để đoàn giám sát nắm, kiến nghị đến cơ quan có thẩm quyền; đặc biệt là các nội dung liên quan đến tài chính, ngân sách. Các cơ quan, đơn vị được giám sát chưa quan tâm, thực hiện các kiến nghị, kết luận sau giám sát hoặc có thực hiện nhưng chưa đầy đủ; việc triển khai, thực hiện các kiến nghị sau giám sát trong một số trường hợp còn hạn chế, chưa kịp thời. Một số trường hợp chưa thường xuyên theo dõi, quan tâm đôn đốc kết quả thực hiện các kiến nghị sau giám sát.

      Hoạt động của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân chưa thường xuyên, có trường hợp đại biểu chưa bố trí thời gian tham dự đầy đủ các kỳ họp Hội đồng nhân dân. Các Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân chủ yếu chỉ phát huy trong việc tổ chức cho đại biểu tiếp xúc cử tri trước và sau kỳ họp, chưa tổ chức được các cuộc họp thường kỳ theo quy chế; hoạt động giám sát của Tổ còn lúng túng trong triển khai thực hiện.

      Những kiến nghị sau giám sát của Thường trực và các Ban của Hội đồng nhân dân đôi lúc chưa được lãnh đạo cơ quan, đơn vị tiếp thu, chấn chỉnh kịp thời mà phải qua nhắc nhở, đôn đốc nhiều lần. Trong khi đó, hệ thống pháp luật hiện hành chưa có chế tài trong việc xử lý nghiêm những cơ quan, tổ chức, cá nhân chậm trễ hoặc cố ý trì hoãn việc tiếp thu, điều chỉnh theo đúng kiến nghị của các đoàn giám sát. 

      Hiện nay, số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động kiêm nhiệm khá nhiều, chiếm gần 80% đại biểu nên việc các đại biểu dành thời gian cho hoạt động của Hội đồng nhân dân còn hạn chế, làm ảnh hưởng đến chất lượng giám sát của đại biểu nói riêng, của Hội đồng nhân dân nói chung.

      Đối với hoạt động giám sát tại kỳ họp, Thường trực Hội đồng nhân dân đã phân công, chỉ đạo các Ban của Hội đồng nhân dân thẩm tra các báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết trình Hội đồng nhân dân trước khi đưa ra kỳ họp Hội đồng nhân dân để đại biểu xem xét, quyết định. Tuy nhiên, hiện nay đa phần các nội dung trình tại kỳ họp Hội đồng nhân dân thường chậm, trễ so với thời gian quy định, nội dung phức tạp cần phải nguyên cứu sâu. Bên cạnh đó, thành viên các Ban đa phần là kiêm nhiệm, hoạt động chuyên trách rất ít, dẫn đến chất lượng thẩm tra, phản biện chưa đạt hiệu quả; chưa đưa ra được các nội dung cần phản biện, nghiên cứu để đại biểu Hội đồng nhân dân xem xét, giám sát.  Một số nội dung báo cáo, đề án, dự thảo Nghị quyết trình Hội đồng nhân dân còn chậm so với thời gian quy định, chất lượng chưa cao, phải sửa đổi, bổ sung nhiều lần. Chương trình, nội dung kỳ họp thường thay đổi vào sát thời gian họp; chưa bám sát kế hoạch đã ban hành.

      Để sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân đúng quy định, sát với thực tế và dễ thực hiện, Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh Sóc Trăng đã kiến nghị một số vấn đề sau:

      - Ủy ban Thường vụ Quốc hội tăng cường chỉ đạo, điều phối hoạt động của các Đoàn Giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhằm hạn chế trường hợp các Đoàn về địa phương làm việc với thời gian cận kề nhau; qua đó để tạo điều kiện cho địa phương tham gia đầy đủ và đóng góp tốt sâu sát các hoạt động giám sát.

      - Tại khoản 1 Điều 62 của Luật quy định: “Đoàn giám sát do Chủ tịch Hội đồng nhân dân hoặc Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân làm Trưởng đoàn, các thành viên khác gồm Ủy viên của Thường trực Hội đồng nhân dân, đại diện Ban của Hội đồng nhân dân và một số đại biểu Hội đồng nhân dân. Đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp, tổ chức thành viên của Mặt trận có thể được mời tham gia Đoàn giám sát”. Với quy định như trên là rất khó trong việc thành lập Đoàn giám sát vì trong thực tiễn Đoàn giám sát cần chuyên gia tham gia Đoàn. Các chuyên gia am hiểu lĩnh vực đa phần công tác tại sở, ngành là đối tượng chịu sự giám sát. 

      - Bổ sung khoản 1 Điều 72 của Luật như sau: “Căn cứ vào chương trình giám sát, Thường trực Hội đồng nhân dân yêu cầu thành viên của Ủy ban nhân dân, Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân, Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự cùng cấp và cá nhân có liên quan giải trình, tham gia giải trình vấn đề mà Thường trực Hội đồng nhân dân quan tâm”.

      - Bổ sung khoản 1 Điều 79 của Luật như sau: “Ủy ban nhân dân cùng cấp và Hội đồng nhân dân cấp dưới khi ban hành văn bản quy phạm pháp luật phải gửi về Hội đồng nhân dân để thực hiện giám sát theo thẩm quyền”.

      - Bổ sung khoản 3 Điều 89 của Luật theo hướng quy định cụ thể hơn hình thức xử lý đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát không thực hiện hoặc thực hiện không đúng yêu cầu trong nghị quyết, kết luận, kiến nghị giám sát, đảm bảo chế tài chặt chẽ, tăng hiệu quả giám sát cho Hội đồng nhân dân.